ตามไปด้วยวิถีชีวิตชาวนาศรีสะเกษหลังเก็บเกี่ยวข้าวเสร็จออกล่าปูนา-เขียดเปิบเมนูเด็ด
ตามไปดูวิถีชีวิตชาวบ้านที่ศรีสะเกษ เกี่ยวข้าวเสร็จ
พากันถือเสียมออกขุดหาปูหากบเขียดไปเป็นอาหาร
โดย...เสนาะ วรรักษ์/ศรีสะเกษ
ขณะนี้ชาวนาในจังหวัดศรีสะเกษ เกี่ยวข้าวเสร็จเกือบหมดแล้ว โดยเฉพาะพื้น ที่อำเภอโพธิศรีสุวรรณ ปีกลายนี้ฝนแล้ง แต่ปีนี้ทำนาได้ผลแต่ราคาข้าวเปลือกตกต่ำ ภายหลังจากชาวนาเกี่ยวข้าวเสร็จ ตามท้องนาดินยังคงชุ่มฉ่ำ เพราะฝนดีน้ำมาก ชาวบ้านส่วนมากจะเป็นหญิงสูงอายุ นัดกันออกจากหมู่บ้านตอนเช้า ถือเสียม ตะกร้า พกขวดน้ำและหมากพลูมาด้วย หาคุ้ยเขี่ยดูรูปู ก็จะ รูกบที่เริ่มจะจำศิลแล้ว
สำหรับปูขณะนี้กำลังมัน ดินยังไม่แห้งชาวบ้านจึงไม่ต้องออกแรงมากนัก ซึ่งจะมีทั้งปู กบและเขียด ยายคนหนึ่งบอกว่าจะขุดไปทำอาหารเลี้ยงหลาน ส่วนมากก็จะหาไปทำอาหารเท่านั้นเอง สำหรับที่ขุดได้ตัวใหญ่ก็เอาไปฆ่าลอกหนังย่างไฟ ให้เด็กกินเป็นอาหาร กบส่วนหนึ่งเอาไป"อ่อมใส่ผัก"หรือไม่ก็นำไปตำบ่นจิ้มกับผัก ส่วนเขียดก็เอาไปใส่ใบตองหมดหรือย่างไฟกินกับข้าวเหนียวใหม่ จะเป็น "ข้าวก่ำ" หรือข้าวเจ้าก็ได้ทั้งนั้น
นางแป๊ะ สิงห์โท อายุ 72 ปี ชาวบ้านแสง หมู่ ตำบลอีเซ อำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ จังหวัดศรีสะเกษ บอกว่า เมื่อชาวบ้านได้เก็บเกี่ยวข้าวเสร็จแล้ว ในท้องทุ่งนาก็จะยังเหลือตอซังข้าว ซึ่งจะมีสัตว์จำพวก กบ เขียด หอย และปูนา ขุดรูอาศัยอยู่ ตนและเพื่อนบ้านก็จะชักชวนกัน 2-3 คน นำเสียม ถังน้ำ ตะกร้า ออกจากหมู่บ้านมาทุ่งนาเพื่อขุดหา กบ เขียด หอย และปูนา เพื่อนำกลับไปไว้ทำอาหารรับประทานกันในครัวเรือน
โดยเฉพาะลูกหลาน ได้มีอาหารรับประทานกัน ซึ่งในการหาปู หาหอย จะอาศัยประสบการณ์และความชำนาญในการสังเกตว่าจะมีปูนาอาศัยอยู่ตรงจุดไหนจากการดูตามรอยเท้าปูไป และจะเห็นกองดินเล็ก ๆ ที่ปูขุดไว้ที่ปากหลุม ซึ่งส่วนใหญ่มักอยู่ใต้ตอซังข้าวหรือตามขอบคันนา ก่อนใช้เสียมค่อยๆ ขุดเซาะโพลงไปเรื่อย ๆ ตามความลึกของรูปูเริ่มตั้งแต่ 20-50 เซนติเมตร ซึ่งปูนาตัวผู้จะมีก้ามใหญ่กว่าตัวเมีย ซึ่งตัวเมียจะมีลักษณะกลมกว้างกว่าเพื่อเอาไว้เก็บไข่แพร่พันธุ์ ส่วนกบ เขียด และหอย ก็จะขุดหาเช่นเดียวกันกับขุดปูนา
สำหรับปูนาในช่วงนี้ ที่เป็นหน้าหนาว จะเป็นที่นิยมของผู้บริโภคมาก ถือเป็นอาหารโปรตีนสูงราคาถูกเนื่องจากปูในช่วงนี้กัดกินต้นข้าวในนาทำให้ตัวโตสมบูรณ์จนมีมันปูในกระดองเยอะ ซึ่งมันปูนานี้รสชาติจะหอม หวาน มัน โดยเฉพาะปูนาตัวเมียจะมีรสชาติเป็นที่ต้องการมาก ซี่งปูนาสามารถนำไปทำอาหารได้หลายชนิด เช่น แกงอ่อมปูนา ปูปิ้งเกลือ ทอดปู ตำน้ำพริกปูนา หริอจะดองน้ำปลาไว้ใส่ในส้มตำ เป็นต้น
