เปิดตำนาน"พนมดงรัก"เชื่อมโยง"เขาพนมรุ้ง"ชื่อนั้นสำคัญไฉน..?

พนุมดอกแระ สำเนียงเขมร แปลว่า ภูเขาไม้คาน ผันมาเป็น "พนมดงรัก" แปลว่า "ยกมือพนมไหว้ป่าดงแห่งความรัก" คืบคลานไปถึง "เขาพนมรุ้ง" ที่แปลว่า ภูเขาอันกว้างใหญ่.ใช่หรือไม่.?

ตลอดระยะเวลาครึ่ง ค่อนศตวรรษ ที่ผ่านมา แนวชายแดนไทย กัมพูชา ประชิดเทือกเขาพนมดงเร็ก ตั้งแต่ช่องจอม สุรินทร์ ถึง ช่องอานม้า อุบลราชธานี ตั้งแต่ยังไม่มีอาคารด่านถาวร ผมเหยียบมาพรุนหมดแล้ว ด้วยหน้าที่การงานของนักข่าวภาษาอังกฤษ ที่เน้นข่าวสงคราม และต้องได้สัมผัสกับพนมดองแร็ะประจำ ไม่เห็นตัวเป็นๆของ พอล พต ผู้นำเขมรแดง เพียงเห็นตัวตายและโลงศพ กับ โลงศพของ ตา ม็อก ที่สรกโช๊ะ บ้านดอกบัว อัลลองเวง ต้องเหยีบย่ำโคลนตมไปทำข่าวในฤดูฝน ตอนตาม็อกตั้งศพบำเพ็ญกุศล

 พนมดองแระ (พูดลากเสียง) เขมรแปลว่าภูเขาไม้คาน ไทยมาตั้งชื่อว่า พนมดงรัก ตั้งชื่อให้ไพเราะ แต่ผิดความหมาย ทั้งสิ้น

ทั้งที่เป็นดงสงคราม ไข้ป่า ควันปืนและคาวเลือดพนม คำเดียว เมื่อถามเด็กชั้นประถมก็จะแปลว่า ยกมือพนมไหว้ แทนที่จะ ตั้งชื่อให้ตรงว่า พนุมดองแระ หรือภูเขาไม้คาน ให้ตรงไปเลย 

อย่างเช่น เขาพนมรุ้ง ซึ่งมีปราสาทพนมรุ้งตั้งอยู่ บนปล่องภูเขาไปที่มอดแล้วซึ่งปราสาทขอม นอกจากจะสร้างในที่ราบ ยังมักจะสร้างบนภูเขาเช่น ปราสาทเขาพระวิหาร ที่สร้างบนที่สูง หน้าผาเปิ้ยตาดีเขมรโบราญมักจะตั้งชื่อ สถานที่ตามสิ่งแวดล้อม อย่างเช่น ปราสาท สะด๊อกก๊อกธม ก็แปลว่า ปราสาทที่มีต้นกกใหญ่ หนาแน่น(สด๊อก แปลว่า ดก รก หนาแน่น) ปราสาทตาเมือนธม ปราสาทคุณพ่อใหญ่ทีมีชื่อไก่ธม แปลว่า ใหญ่

มาถึงพนมรุ้ง พนมแปลว่าภูเขา ออกเสียงเขมรว่า พนุม ที่ผมรู้มาคำเขมร ลูงหรือ อันลูง แปลว่าหลุม เพี้ยนมาเป็น รุ้ง (พนมรุ้ง) เขาพนมรุ้งตั้งอยู่บนปล่องภูเขาไป ย่อมมีหลุมลึกเมื่อมองลงมาจากด้านบน เขมรเรียก พนุมลูง เพี้ยนมาเป็น พนมรุ้ง
แต่จากการบันทึก บอกว่า พนมรุ้ง แปลว่าภูเขาอันกว้างใหญ่ ผมว่าแปลไม่ตรง ถ้าว่าภูเขากว้างใหญ่ จะต้องมีชื่อเรียกว่า "พนมธม"ผมอ่านเจอ บันทึกแบบระวัติเขาพนมรุ้ง ที่นักประวัติศาสตร์ ชาวฝรั่งเศส ระบุการแปลคามหมายของภูเขาไฟที่ดับสนิทนี้ ทำนองที่ผมเขียนนี้แหละ ผมค้นหาอีกยังไม่เจอ เพื่อยืนยันการเขียนนี้การตั้งแปลว่าภูเขาที่กว้างใหญ่นั้น รู้สึกว่า ไม่ตรง ไม่เน้นในทัศนะของแต่ละคนมีความแตกต่าง

ตัวอย่าง บ้านสวาย ตำบลสวาย (สวาย แปลว่ามะม่วง) นาย ก เป็นตั้งงชื่อ แต่หากว่านายให้ นาย ข มาสำรวจหมู่บ้านพร้อมตั้งชื่อ อาจจะตั้งว่า บ้านมะม่วงหหวาน หรือเอาชื่อพ่อใหญ่ในหมู่บ้าน บ้านตาขเมา (แปลว่าตาดำ ลุงดำ )ก็ได้ใครจะไปรู้...
อย่างแถวขุขันธุ์ ภูสิงห์ ตระโงก แปล่านกยูง ก็ตั้งชื่อลำห้วย หมู่บ้าน เป็นชื่อนกยูงบ้าง ตระงอกบ้างก็ว่ากัน ชื่อนั้นสำคัญไฉน.?สำคัญอยู่เด้อเสียงแบบว่วแผ่วมา

บันทึกจาก
เขมรที่ราบสูง
ขแมรร์ลือ