คนรุ่นใหม่สืบสาน ‘ผ้าทอฉงหมิง’ ปลุกมรดก 600 ปีของเซี่ยงไฮ้ให้กลับมามีชีวิตอีกครั้ง
เมื่อวันที่ 19 พ.ย.2568 เขตฉงหมิง เมืองเซี่ยงไฮ้ ผ้าทอแบบดั้งเดิมที่เรียกว่า “ถู่ปู้” หรือผ้าฉงหมิง มีประวัติความเป็นมายาวนานกว่า 600 ปี แม้อุตสาหกรรมจะเข้ามาแทนที่จนผ้าชนิดนี้แทบเลือนหาย แต่สำหรับคนท้องถิ่น มรดกวัฒนธรรมทางภูมิปัญญาอันล้ำค่านี้ยังคงฝังลึกอยู่ในความทรงจำ
โจวอวี่ซิน เกิดปี 1998 จบการศึกษาด้านการจัดการโรงแรมจากมหาวิทยาลัยรัฐมิชิแกน ปัจจุบันเธอมุ่งมั่นอยู่กับการฟื้นฟูและสร้างสรรค์งานหัตถกรรมมรดกวัฒนธรรมทางภูมิปัญญานี้ การเปลี่ยนสายอาชีพของเธอสะท้อนถึงเทรนด์ของคนรุ่นใหม่ที่เริ่มเห็นคุณค่าของวัฒนธรรมดั้งเดิม
การผลิตผ้าฉงหมิงหนึ่งม้วนต้องผ่านขั้นตอนซับซ้อนหลายสิบขั้นตอน โจวฉิน แม่ของโจวอวี่ซิน เป็นหัวหน้าสตูดิโอมรดกวัฒนธรรมที่เก็บรักษาและศึกษาผ้าชนิดนี้มาตั้งแต่ปี 1996 ตลอดระยะเวลาเกือบสามทศวรรษ คอลเลกชันผ้าที่เธอรวบรวมได้เพิ่มขึ้นจาก 16 ม้วน เป็นมากกว่า 10,000 ม้วน น้ำหนักรวมกว่า 30 ตัน
ความทุ่มเทของแม่สร้างแรงบันดาลใจให้กับโจวอวี่ซิน หลังจากเรียนจบจากต่างประเทศ และกลับมาที่เซี่ยงไฮ้ในปี 2020 เธอได้เข้าทำงานในบริษัทต่างชาติ แต่เมื่อเกิดการแพร่ระบาดใหญ่ทั่วโลก โรงงานส่งออกของแม่เธอเผชิญกับความท้าทายอย่างไม่เคยมีมาก่อนและต้องปิดตัวลง
โจวอวี่ซิน (ซ้าย) และแม่ของเธอตรวจสอบผ้าฉงหมิง (เอื้อเฟื้อภาพโดยผู้ให้สัมภาษณ์)
โจวเล่าว่า “แม่ถามฉันว่า ‘เราจะเปลี่ยนพื้นที่โรงงานเป็นหอจัดแสดงดีไหม? ลูกอยากรับช่วงต่อไหม?’” ซึ่งเธอตอบตกลงทันที จากนั้นจึงเริ่มเรียนเทคนิคการย้อมและทอผ้าจากอาจารย์ที่สถาบันศิลปะและการออกแบบ มหาวิทยาลัยชิงหัว รวมถึงจาก ‘สือ หลานเจวียน’ ศิลปินผู้สืบทอดงานทอผ้าถู่ปู้ของฉงหมิง
ภายใต้คำแนะนำของสือหลานเจวียน โจวอวี่ซินได้เรียนรู้ทักษะการทอผ้าแบบดั้งเดิมจนเชี่ยวชาญ และตัดสินใจที่จะผสมผสานมรดกวัฒนธรรมดั้งเดิมเข้ากับนวัตกรรมสมัยใหม่
“กี่ทอแบบดั้งเดิมนั้นหนักมาก หลังจากทอเป็นเวลาหลายชั่วโมง มือของคุณก็จะสั่น ในเมื่อมีกี่ทอสมัยใหม่แล้ว ทำไมเราถึงไม่ใช้มันล่ะ” เธอกล่าว สำหรับเธอแล้ว แก่นแท้ของมรดกทางวัฒนธรรมอยู่ที่จิตวิญญาณของงานฝีมือ ไม่ใช่การรักษารูปแบบดั้งเดิมไว้อย่างเคร่งครัด
นอกจากนี้ โจวยังได้พัฒนาระบบการสอนแบบหลายระดับ มีทั้งหลักสูตรเข้มข้นที่ครอบคลุมกระบวนการทั้งหมดตั้งแต่การปลูกฝ้ายไปจนถึงการทอผ้า และชั้นเรียนเชิงประสบการณ์ที่ผู้เข้าร่วมสามารถสร้างสรรค์ผลงานบนกี่ทอสมัยใหม่ได้อย่างอิสระ
“การเข้าถึงที่ง่ายขึ้น จะช่วยดึงดูดคนรุ่นใหม่ให้เข้ามามีส่วนร่วมและชื่นชมงานฝีมือนี้มากขึ้น” เธออธิบาย
นักท่องเที่ยวต่างชาติชมสตูดิโอมรดกวัฒนธรรมผ้าฉงหมิง (เอื้อเฟื้อภาพโดยผู้ให้สัมภาษณ์)
ยิ่งไปกว่านั้น เธอยังได้ทดลองผสมผสานวัสดุใหม่ๆ เช่น เส้นใยไผ่และใยกระดาษ เข้ากับเส้นใยฝ้ายแบบดั้งเดิม เพิ่มประโยชน์ใช้สอยและความสวยงาม ทำให้ผ้าฉงหมิงตอบโจทย์ผู้บริโภคยุคใหม่ได้มากขึ้น เธอเชื่อว่าเพื่อให้งานฝีมือแบบดั้งเดิมประสบความสำเร็จในยุคปัจจุบัน ผลิตภัณฑ์ต่างๆ ต้องมีความสมดุลระหว่างการใช้งานจริงและคุณค่าทางสุนทรียศาสตร์
ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา สองแม่ลูกได้ร่วมกันรวบรวมคลังข้อมูลดิจิทัลของแพทเทิร์นลวดลายผ้าทอฉงหมิง
เมื่อต้นปีที่ผ่านมา หนึ่งในแพทเทิร์นเหล่านี้ได้รับเลือกจากแบรนด์เสื้อผ้าเด็กชั้นนำ หลังจากการออกแบบใหม่ให้ทันสมัย เสื้อผ้าของแบรนด์ดังกล่าวได้รับการตอบรับที่ดีจากตลาด จนได้รับค่าลิขสิทธิ์จำนวนมาก
“สิ่งนี้ถือเป็นโอกาส” โจวกล่าว “เราสามารถดึงเอาแพทเทิร์นที่เกี่ยวข้องกับเทศกาลต่างๆ ของจากผ้าทอฉงหมิงมาผสมผสานเข้ากับผลิตภัณฑ์ของขวัญได้”
ที่มา People’s Daily Online
